Sprawy dotyczące urlopów wypoczynkowych są regulowane przez Kodeks pracy, a wszelkie odstępstwa od tych przepisów mogą generować dla pracodawcy poważne koszty.
Urlop wypoczynkowy powinien być udzielany w naturze, jednak w niektórych sytuacjach może zostać rozliczony w formie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Oznacza to, że ani pracownik nie może zrezygnować z przysługującego mu urlopu, ani pracodawca nie może odmówić jego udzielenia.
Termin wykorzystania urlopu
Zasadniczo urlop wypoczynkowy powinien zostać wykorzystany w roku, za który przysługuje. Jeśli jednak nie jest to możliwe, zgodnie z Kodeksem pracy, urlop zaległy można wykorzystać do 30 września roku następnego. Brak udzielenia urlopu w tym terminie grozi pracodawcy karą grzywny od 1 000 zł do nawet 30 000 zł, nakładaną przez Państwową Inspekcję Pracy.
Odpowiedzialność za udzielenie zaległego urlopu spoczywa na pracodawcy, a nie na pracowniku. Ważne jest, że rozpoczęcie zaległego urlopu w dniu 30 września uznaje się za wypełnienie obowiązku w terminie.
Ekwiwalent za niewykorzystany urlop
Jeśli pracownik uzna, że bardziej opłaca mu się otrzymać ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop, a nie wypoczywać, pracodawca ma prawo, a nawet obowiązek, jednostronnie wysłać pracownika na urlop przed upływem terminu. W takiej sytuacji zgoda pracownika nie jest wymagana.
Konsekwencje niewykorzystania urlopu przez pracownika
Czy pracownik ponosi konsekwencje za niewykorzystanie zaległego urlopu? Prawo wskazuje, że w takiej sytuacji odpowiedzialność ponosi pracodawca, który dopuszcza się wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Pracownik nie ponosi odpowiedzialności, jednak po upływie trzech lat traci prawo do niewykorzystanego urlopu lub jego części.
Zasady dotyczące udzielania urlopu
- Udzielenie urlopu leży w gestii pracodawcy – samodzielne udzielenie sobie urlopu przez pracownika, nawet jeśli mu przysługuje, nie jest skuteczne i stanowi naruszenie obowiązków pracowniczych.
- Brak możliwości żądania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop – pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu ani domagać się ekwiwalentu pieniężnego w zamian za urlop w naturze. Wszelkie porozumienia w tej kwestii są prawnie nieskuteczne.
- Rozwiązanie lub wygaśnięcie umowy o pracę – w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia umowy, pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop. W okresie wypowiedzenia pracodawca powinien umożliwić pracownikowi wykorzystanie urlopu.
- Zawarcie nowej umowy o pracę z tym samym pracownikiem – jeśli kolejna umowa zostanie zawarta bezpośrednio po wygaśnięciu poprzedniej, pracodawca nie musi wypłacać ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, pod warunkiem odpowiedniego porozumienia. Niewykorzystany urlop zostanie wówczas rozliczony w ramach nowej umowy.
